Tężyczka, to temat który dotyczy każdego z nas. W dzisiejszych czasach, mimo postępów medycyny, wciąż może być groźna. Co tak naprawdę wiemy o tej chorobie? Jakie są objawy tężyczki i jak można się przed nią chronić? Poznaj nie tylko medyczne aspekty tężyczki, ale również praktyczne wskazówki dotyczące profilaktyki.
Czym jest tężyczka?
Tężyczka to stan nadmiernej pobudliwości nerwowo-mięśniowej, który manifestuje się drżeniem mięśni oraz bolesnymi skurczami. Osoby doświadczające tego schorzenia często odczuwają również nieprzyjemne mrowienie w mięśniach, znane jako parestezje. Warto zaznaczyć, że tężyczka nie jest klasyfikowana jako samodzielna choroba, lecz raczej jako zespół objawów, które mogą towarzyszyć różnorodnym schorzeniom lub wynikać z zaburzeń równowagi elektrolitowej w organizmie. Wiąże się z obniżonym stężeniem wapnia lub magnezu we krwi, co prowadzi do zwiększenia szybkości przekazywania impulsów nerwowych do mięśni, a tym samym ich nadmiernej pobudliwości. Tężyczka może dotknąć osoby w każdym wieku. Jednak najczęściej zgłaszają się z nią młodzi dorośli, aktywni zawodowo. Istnieją dwa główne rodzaje tężyczki: jawna i utajona, które różnią się intensywnością oraz charakterem objawów.
Tężyczka jawna
Rodzaj tężyczki, w której objawy są wyraźnie zauważalne i często bardzo dokuczliwe. Charakteryzuje się intensywnymi skurczami mięśni, które mogą obejmować zarówno kończyny, jak i mięśnie twarzy. Osoby cierpiące na tężyczkę jawną doświadczają silnego drżenia, bólu oraz uczucia napięcia w mięśniach. Dodatkowo, często towarzyszą jej parestezje, czyli uczucia mrowienia czy pieczenia w różnych partiach ciała. Objawy te mogą pojawić się nagle i być wyzwalane przez stres, zmiany w diecie czy nadmierny wysiłek fizyczny. Tężyczka jawna nie tylko wpływa na komfort życia codziennego, ale także może prowadzić do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych. Szczególnie jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. Dlatego tak ważne jest, aby osoby doświadczające tych symptomów skonsultowały się z lekarzem w celu ustalenia przyczyn oraz wdrożenia odpowiednich działań terapeutycznych.
Tężyczka utajona
To mniej oczywisty rodzaj, w którym objawy są subtelniejsze i mogą nie być od razu dostrzegalne. W przeciwieństwie do tężyczki jawnej, skurcze mięśni w tej postaci są mniej intensywne, a pacjenci mogą odczuwać jedynie ogólne osłabienie, mrowienie lub lekkie napięcie w mięśniach. Objawy mogą występować sporadycznie i często są mylone z innymi dolegliwościami, co utrudnia postawienie właściwej diagnozy. Tężyczka utajona może być wywołana przez niedobory elektrolitów, stres czy zmiany hormonalne, a jej przebieg bywa nieprzewidywalny. Choć może wydawać się mniej uciążliwa, wymaga uwagi, ponieważ nieleczona może prowadzić do zaostrzenia objawów oraz poważniejszych problemów zdrowotnych. Dlatego ważne jest, aby osoby podejrzewające tężyczkę utajoną zgłosiły się do specjalisty, który pomoże zidentyfikować przyczyny i zaplanować odpowiednie leczenie.
Przyczyny tężyczki
Jak już wspomniano, tężyczka jest wynikiem zaburzeń w równowadze wapniowo-fosforanowej. Najczęstszymi przyczynami są obniżone stężenie wapnia we krwi (hipokalcemia) oraz niski poziom magnezu (hipomagnezemia). Tego rodzaju zaburzenia mogą być spowodowane różnymi problemami hormonalnymi oraz utratą elektrolitów z organizmu, takimi jak:
- pooperacyjna niedoczynność przytarczyc
- idiopatyczna niedoczynność przytarczyc
- przewlekłe schorzenia układu pokarmowego, np. celiakia lub biegunki
- niedoczynność tarczycy
- stosowanie leków moczopędnych
- alkoholizm
- skutki radioterapii w obrębie szyi (uszkodzenie przytarczyc)
- choroby, które prowadzą do obniżenia wapnia w surowicy, jak ostre zapalenie trzustki
- choroby wyniszczające, w tym nowotwory
- znaczny niedobór witaminy D
- niewłaściwa dieta, uboga w wapń i magnez
Parathormon, hormon wydzielany przez przytarczyce, odgrywa ważną rolę w regulacji poziomu wapnia. Kiedy jego stężenie spada, parathormon zwiększa wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym, wspomaga jego reabsorpcję w nerkach oraz uwalnia zapasy z kości, co prowadzi do podwyższenia poziomu wapnia we krwi. Gdy przytarczyce nie funkcjonują prawidłowo (niedoczynność), produkcja parathormonu jest niewystarczająca, co prowadzi do dalszego obniżenia poziomu wapnia w surowicy.
Jakie są najczęstsze objawy tężyczki?
Tężyczka to zespół objawów, które są związane z zaburzeniami w przewodnictwie nerwowo-mięśniowym. Na początku najczęściej występuje uczucie drętwienia i mrowienia, zwłaszcza w okolicach ust oraz opuszkach palców. Do typowych objawów należą również bolesne skurcze mięśni. W przypadku tężyczki jawnej często można zaobserwować charakterystyczne zjawisko zwane „ręką położnika”, polegające na wyprostowaniu kciuka, palca wskazującego i środkowego, podczas gdy czwarty i piąty palec pozostają zgięte. Oprócz tego mogą wystąpić zaburzenia widzenia, światłowstręt, bóle głowy, dyskomfort w klatce piersiowej, kołatanie serca, omdlenia, a także drgawki, wzdęcia czy sztywność mięśni. Natomiast w przypadku tężyczki utajonej, pacjenci często skarżą się na objawy neurologiczne, takie jak problemy z pamięcią, trudności w koncentracji, bezsenność, ogólne złe samopoczucie, chroniczne zmęczenie, drażliwość oraz stany lękowe.
Objawy tężyczki a leczenie
Objawy tężyczki leczymy przede wszystkim uzupełniając poziom wapnia we krwi. Dzięki temu możemy zapobiec objawom ostrym oraz potencjalnym powikłaniom. W przypadku jednoczesnych niedoborów magnezu i potasu stosuje się odpowiednie suplementy. Wiele osób z tężyczką ma również niedobór witaminy D, dlatego zaleca się jej uzupełnianie, szczególnie w okresie jesieni i zimy. U pacjentów, u których objawy są spowodowane niedoczynnością przytarczyc, często konieczne jest długotrwałe przyjmowanie doustnych preparatów wapnia i witaminy D. W leczeniu tężyczki utajonej skuteczne są suplementy magnezu oraz wsparcie psychologiczne od specjalistów.
Warto również wprowadzić zbilansowaną dietę bogatą w wapń i magnez. Wapń można znaleźć w takich produktach jak warzywa liściaste, strączkowe, mleko w proszku. Oprócz tego sery (np. bryndza, gouda, edamski), orzechy, buraki, kakao i kasze gruboziarniste. Produkty te posiadają korzystny stosunek wapnia do fosforu, co sprzyja ich wchłanianiu. Osoby z tężyczką powinny unikać produktów wysoko przetworzonych oraz napojów gazowanych, takich jak cola, które zawierają dużo fosforanów, co utrudnia przyswajanie wapnia. Dobrymi źródłami magnezu są natomiast warzywa liściaste, kiełki zbóż, pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe, banany, kukurydza oraz orzechy.
