Jednym z zabiegów rehabilitacyjnych o dużej skuteczności jest terapia ultradźwiękami, czyli sonoterapia. Właściwie przeprowadzona fizjoterapia pooperacyjna jest sposobem na skrócenie okresu pobytu w szpitalu, obniżenia ryzyka powikłań oraz szybszy powrót do codziennego życia w pełnej sprawności.
Czym są ultradźwięki?
Ultradźwięki są falami dźwiękowymi, które mają tak wysoką częstotliwość, że człowiek nie jest w stanie ich usłyszeć. Wiadomo jednak, że mogą być one emitowane przez niektóre zwierzęta, takie jak nietoperze, delfiny, wieloryby.
Odkrycie przez Piotra Curie w 1880 roku efektu piezoelektrycznego spowodowało rewolucję w technologii ultradźwiękowej. Były one najpierw stosowana na statkach do wykrywania głębokości oraz w metalurgii do identyfikacji pęknięć, ale obecnie są często używana w medycynie w której zastosowanie ultradźwięków staje się z czasem coraz szersze. Są falami mechanicznymi powstającymi na skutek mechanicznego drgania cząsteczek ośrodka sprężystego o częstotliwości powyżej 16kHz . W fizykoterapii stosuje się jednak przede wszystkim częstotliwości takie jak 1MHz i 3MHz.Są to fale dźwiękowe niesłyszalne dla człowieka a poza tym nie różnią się swoimi właściwościami od dźwięków słyszalnych.
Ultradźwięki w medycynie
Ultradźwięki są w powszechnym zastosowaniu mniej więcej od lat 50. ubiegłego wieku. Po raz pierwszy raz w celach leczniczych zastosowano w 1938 r. do leczenia rwy kulszowej,
W rehabilitacji, stosuje się ultradźwięki w częstotliwości od 0,8 do 3 MHz. W trakcie ich aplikacji przez ludzkie tkanki nie płynie prąd elektryczny. Skuteczność terapii zależy od prawidłowego ustalenia wskazań do ich zastosowania, użycia odpowiedniej dawki oraz metody aplikacji. Terapia ultradźwiękowa jest jedną z najlepiej przebadanych metod fizykoterapii, gdyż skuteczność tego leczenia oraz skutki uboczne, jakie mogą się pojawić po niewłaściwym zastosowaniu terapii została dokładnie rozpoznana.
Rozróżniamy działanie ultradźwięków miejscowe lub ogólnoustrojowe. Podczas zabiegów z ich wykorzystaniem występuje efekt termiczny, czyli tkanki są rozgrzewane, Najsilniej przegrzewa się tkanka nerwowa, a nieco słabiej mięśniowa i tłuszczowa. Z kolei, rozgrzewanie tkanek, które mają dużą zawartość kolagenu zwiększa ich elastyczność nie zmniejszając ich wytrzymałości. Ogrzewanie tkanek sprzyja również przyspieszeniu procesów naprawczych przy przewlekłych procesach zapalnych.
Inne efekty ultradźwięków mogą być również wywoływane dzięki pobudzaniu przepływu płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych. Mechanizmom tym przypisuje się działanie przeciwzapalne i przyspieszające procesy naprawcze.
Zastosowanie ultradźwięków
Ultradźwięki mają następujące skutki terapeutyczne:
- działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne,
- przyspieszenie przepływu limfy w naczyniach i zwiększenie procesów wchłaniania,
- wytworzenie w tkankach ciepła i stanu przekrwienia czynnego,
- zmniejszenie napięcia mięśni,
- hamowanie układu współczulnego,
- zwiększenie rozciągliwości tkanki łącznej w bliznach, przykurczach, zwłókniałych mięśniach i torebkach stawowych,
- przyspieszenie gojenia się ran.
Dlatego też korzysta się z nich w przypadku:
- stanów pourazowych,
- stanów zapalnych,
- chorób zwyrodnieniowych kręgosłupa i stawów,
- ostrogi piętowej,
- leczenia obrzęków o charakterze limfatycznym,
- chorób reumatycznych,
- leczenia przykurczów i blizn.
Ultradźwięki – przeciwwskazania i skutki uboczne
Zarówno ultradźwięki jak i infradźwięki mogą mieć negatywny wpływ na ludzki organizm. Zastosowane w niewłaściwy sposób, mogą być szkodliwe: wywołać problemy z układem krążenia, uszkodzić słuch, a także wywoływać zawroty i bóle głowy . Zabiegu tego nie wolno stosować w trakcie trwania ciąży ani u dzieci. Niewskazana jest także aplikacja fal ultradźwiękowych na okolicę oczu, czaszki oraz rdzenia przedłużonego. Mogą one powodować bóle głowy, zawroty, uszkodzenia słuchu lub zaparcia.
Ultradźwięki nie mogą być wykorzystywane u osób chorych na nowotwory. Innymi przeciwwskazaniami do stosowania tej metody są:
- czynne procesy gruźlicze,
- skazy krwotoczne,
- niewydolność krążenia i zaburzenia rytmu serca,
- ciężki stan ogólny i wyniszczenie,
- niezakończony wzrost kości w obszarze tarczy wzrostowej,
- nerwobóle niewyjaśnionego pochodzenia,
- ostre procesy zapalne i stany gorączkowe,
- cukrzyca,
- zakrzepowe zapalenie żył,
- zaburzenia ukrwienia obwodowego,
- neuropatie,
- wypadanie krążka międzykręgowego,
- stany po wycięciu łuku kręgowego,
- zaburzenia krzepnięcia krwi.
- ciąża.
- wszczepiony rozrusznik serca
- osteoporoza.
