Zaburzenia psychosomatyczne, polegają na występowaniu objawów fizycznych schorzenia bez wyraźnej przyczyny medycznej. Wynikają one ze złożonego oddziaływania na siebie czynników psychologicznych i fizjologicznych.
O wpływie psychiki na ludzki organizm w postaci dysfunkcji bólowych pisał już Hipokrates, a obecnie dzięki nowoczesnym metodom badań zależność ta została naukowo potwierdzona. Silny stres może u wielu osób powodować wiele objawów, takich jak, chociażby rozstrój żołądkowy, z czasem prowadzący do poważniejszych chorób. Zaburzenia psychosomatyczne mogą wpływać na nasze życie, nawet bez naszej świadomości i rozwijać się bez naszej wiedzy. Dopiero po dłuższym czasie okazuje się, że nadmierny stres, w połączeniu z wieloma trudnymi emocjami spowodował chorobę, którą może być np. nadciśnienie lub reumatoidalne zapalenie stawów.
Dlaczego pojawiają się zaburzenia psychosomatyczne?
Zaburzenia psychosomatyczne powstają z powodu zbyt długo i zbyt silnie występującego stresu. Znajduje on bowiem wówczas ujście w fizycznej formie, za pomocą bólu, stanów takich jak osłabienie, obniżenie odporności, czy też chorób.
Przekroczenie tzw. progu stresu zapoczątkowuje gorsze funkcjonowanie organizmu. Nadmierne wydzielanie się hormonów (głównie adrenaliny oraz noradrenaliny), zaczyna dawać początkowe objawy psychosomatyczne, w postaci zmęczenia, z rozstroju żołądka, drżenia ciała lub bólu.
Okazuje się, że emocje oraz napięcia mogą mieć znaczenie w powstawaniu takich schorzeń, jak migreny, jadłowstręt, otyłość, a nawet astma i choroby układu krążenia. Powodują też często silne zaostrzenia chorób już istniejących, takich jak np. cukrzyca czy choroba reumatyczna stawów.
Ojciec psychoanalizy Zygmunt Freud uważał, że silne zdarzenia traumatyczne z dzieciństwa mogą mieć wpływ na powstawanie wielu schorzeń. Jego zdaniem niedowłady, znieczulenia, ślepota, brak czucia, ból, wymioty, czkawka to mogą być mechanizmami obronnymi psychiki,
Obecnie wiemy, że dysfunkcje zdrowotne, które mają miejsce na skutek traumatycznych doświadczeń, mogą prowadzić m.in. do tzw. aleksytymii, czyli braku umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji. Zjawisko to związane jest często z ich wyparciem. Osoby, których ono dotyczy, o wiele częściej niż inni zapadają na depresje, nerwice, lęki oraz choroby psychosomatyczne.
Powody powstawania zaburzeń psychosomatycznych
Do powstawania zaburzeń psychosomatycznych może przyczynić się:
- długotrwałe narażenie na wysoki poziom stresu. Silne emocje, takie jak lęk, czy gniew mogą wpływać na funkcjonowanie organizmu i wywoływać objawy fizyczne.
- indywidualne cechy osobowości. Stwierdzono, że bardziej narażone na zaburzenia psychosomatyczne są osoby o skłonnościach do perfekcjonizmu i samokrytycyzmu Podlegają im również pacjenci z trudnościami w radzeniu sobie ze stresem lub odznaczający się brakiem umiejętności wyrażania emocji
- trauma: Pod jej wpływem mogą również rozwijać się zaburzenia psychosomatyczne. Na traumatyczne przeżycia takie jak przemoc fizyczna, psychiczna lub seksualna, ciało może bowiem reagować wystąpieniem takich objawów.
- uwarunkowania genetyczne. Istnieją badania dowodzące wpływu genotypu na występowanie zaburzeń psychosomatycznych. Osoby, u których w rodzinie występowały takie zaburzenia, mogą być bardziej na nie podatne.
- zaburzenia psychiczne. Depresja, lęk oraz inne zaburzenia psychiczne mogą mieć wpływ na pojawienie się objawów psychosomatycznych.
Jakie choroby psychosomatyczne występują najczęściej?
Niemiecki psychoanalityk i lekarz Franz Aleksander wyszczególnił siedem najczęściej występujących chorób psychosomatycznych. Są nimi:
- nadciśnienie tętnicze..
- wrzody żołądka.
- reumatoidalne zapalenie stawów.
- astma.
- zapalenie jelita grubego.
- nadczynność tarczycy.
- atopowe zapalenie skóry.
Jak leczyć zaburzenia psychosomatyczne?
Aby leczenie tych schorzeń skuteczne, powinno iść w parze z terapią stresu. Jeżeli jest on bowiem powodem choroby, nieleczony będzie powodował dalej pogarszanie się stanu zdrowia. W tym celu należy najpierw zidentyfikować czynniki uwalniające stres, takie jak praca, czy toksyczna relacja albo przeżyta trauma. Leczenie zaburzeń psychosomatycznych powinno odbywać się dwutorowo. Należy je leczyć zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Do metod oddziałujących na psychikę należy: psychoterapia, zmiana stylu życia, lub stosowanie odpowiednich technik relaksacyjnych.
