Dla większości osób intymność seksualna stanowi przyjemne przeżycie. Kreuje bliskość w związku i uwalnia napięcie płynące z potrzeb seksualnych. Czasami jednak zdarza się, aktywność seksualna jest obarczona dolegliwościami bólowymi. W niektórych przypadkach dyskomfort osiąga taką intensywność, że zmusza pacjenta do zrezygnowania z aktywności seksualnej. Czym jest dyspareunia i kogo dotyczy? Czytaj więcej!
Czym jest dyspareunia?
Dyspareunia to uporczywy lub nawracający ból związany z aktywnością seksualną. Problem dotyka głównie kobiet, choć występuje także u mężczyzn. Ból może obejmować obszary takie jak prącie, jądra, krocze lub być odczuwalny głęboko w miednicy. Szacuje się, że od 10 do 20 procent populacji żeńskiej i około 5 procent męskiej doświadcza tego zaburzenia. Problem dotyka ogromną liczbę kobiet na całym świecie, niezależnie od wieku. Ból może pojawić się w różnych momentach stosunku płciowego oraz przed i po nim. Warto zaznaczyć, że to dysfunkcja seksualna, która ma różnorodne źródła, zarówno fizyczne (somatyczne), jak i psychiczne. Niestety, wielu kobiet poszukujących pomocy medycznej w związku z tym problemem pozostaje z tą przypadłością sama, ponieważ wciąż istnieje pewien wstyd związany z zgłaszaniem dolegliwości bólowych z obszaru genitaliów czy miednicy u specjalisty.
Dyspareunia – jakie są najczęstsze objawy?
Dyspareunii, oprócz uczucia bólu, może również towarzyszyć uczucie pieczenia. Discomfort lokalizuje się w rejonie genitalnym lub miednicy. Objawy bólowe mogą pojawić się podczas próby penetracji, utrzymywać się przez cały stosunek płciowy, lub pojawiać się w przypadku głębokiej penetracji. Dysfunkcja ta może występować przy każdej próbie współżycia lub w określonych pozycjach seksualnych. Czasami jest ograniczona do konkretnych partnerów seksualnych. Dyskomfort bólowy może pojawić się od pierwszego kontaktu seksualnego, co nazywane jest dyspareunią pierwotną, lub zaczynać się po kilku miesiącach czy nawet latach od rozpoczęcia życia seksualnego, co określa się jako dyspareunię wtórną.
Przyczyny dyspareuni
Dyspareunia ma swoje podłoże w różnorodnych czynnikach, obejmujących aspekty zarówno fizjologiczne, psychiczne, jak i relacyjne.
Wśród przyczyn fizjologicznych można wskazać na infekcje i stany zapalne narządów płciowych lub miednicy. Takie jak infekcje bakteryjne, grzybicze czy wirusowe. Dodatkowo, endometrioza, nadżerki, torbiele, mięśniaki, zaburzenia hormonalne związane z menopauzą, suchość pochwy, zmiany nowotworowe w obszarze narządów płciowych czy miednicy, a także powikłania po różnych procedurach chirurgicznych związanych z układem rozrodczym, w tym po cesarskim cięciu, mogą stanowić przyczynę dyspareunii. Problemy naczyniowe, neurologiczne, dermatologiczne i urologiczne również mogą przyczyniać się do tego schorzenia.
Przyczyny psychologiczne obejmują traumatyczne doświadczenia, takie jak nadużycia seksualne, nieprzyjemne wspomnienia związane z inicjacją lub wcześniejszymi przeżyciami seksualnymi, zaburzenia nastroju, lęki, zwłaszcza obawa przed nieplanowaną ciążą, inne zaburzenia psychiczne, wysoki poziom stresu, negatywne przekonania dotyczące seksualności oraz obniżone poczucie własnej wartości, kompleksy czy nieprawidłowy obraz własnej osoby.
Przyczyny relacyjne mogą wynikać z konfliktów czy kryzysów w relacji partnerskiej, braku bliskości emocjonalnej oraz braku pociągu seksualnego do partnera. To kompleksowy problem, który wymaga uwzględnienia wielu aspektów w procesie diagnozy i leczenia.
Leczenie
Terapia dyspareunii jest dostosowywana do jej źródła. Proces diagnostyki obejmuje rozpoznanie między innymi pochwy, niewystarczającego nawilżenia, atrofii czy wulwodynii. W sytuacji, gdy przyczyną dyspareunii są stany zapalne lub infekcje, konieczne staje się zastosowanie właściwej farmakoterapii, obejmującej leki przeciwgrzybiczne, przeciwwirusowe oraz antybiotyki.
W innym przypadku lekarz może zalecić stosowanie miejscowych środków znieczulających, żeli nawilżających, leków rozluźniających mięśnie, środków przeciwlękowych, fizjoterapii dna miednicy lub interwencji chirurgicznej.
Gdy za źródło dyspareunii uznaje się czynniki psychologiczne lub relacyjne, terapia tego zaburzenia seksualnego obejmuje psychoterapię prowadzoną na przykład przez psychoterapeutę-seksuologa lub terapię partnerską.
W sytuacji, gdy pojawia się ból podczas aktu płciowego, niezbędne jest podjęcie konsultacji u specjalisty bez zwlekania. Nieleczona dyspareunia może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne oraz wpływać na relacje z partnerem. Warto przełamać uczucie wstydu i otwarcie rozmawiać z profesjonalistą na temat trudności w sferze seksualnej. Taka inicjatywa pozwoli na osiągnięcie satysfakcjonującego życia intymnego.
Fizjoterapia uroginekologiczna a dyspareunia
Leczenie dyspareunii za pomocą fizjoterapii uroginekologicznej stanowi skuteczną alternatywę w przypadkach, gdzie zaburzenie to jest spowodowane czynnikami fizjologicznymi, anatomicznymi, bądź neurologicznymi. Fizjoterapia uroginekologiczna koncentruje się na diagnozie oraz terapii zaburzeń funkcji mięśni dna miednicy, które mogą przyczyniać się do dolegliwości seksualnych.
W trakcie fizjoterapii uroginekologicznej specjalista ocenia stan mięśni dna miednicy oraz identyfikuje obszary napięcia czy słabości. Następnie opracowuje spersonalizowany program terapeutyczny, który może obejmować różnorodne techniki, takie jak terapia manualna, ćwiczenia wzmacniające, biofeedback czy elektrostymulacja.
Terapia manualna skupia się na ręcznym rozluźnieniu napięć mięśniowych, poprawie elastyczności oraz przywracaniu równowagi w obszarze dna miednicy. Ćwiczenia wzmacniające mają na celu wzmocnienie mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie stabilności i funkcji miednicy.
